Ονειρεύτηκα πώς πρέπει να πεθάνω

Παλαιστίνη αγαπημένη

με τα παιδιά που δουλεύουν

σαν άσσοι τη σφεντόνα

με τις γυναίκες που βαδίζουν

στητές, έχοντας μέσα τους μία

γυναικεία θεότητα

με τους άντρες λιγόλογους και αυστηρούς

που έχουν το βλέμμα ίσια μπροστά

πέρα απ’ τη φυλακή και τη νυχτερινή ριπή

για σένα ας βγω από τον κύκλο

που μέσα του κλείστηκε η ζωή μου.

Μια λοφοπλαγιά στη Τζενίν

με τρία κυπαρίσσια περιμένει τον τάφο μου,

τάφο ενός σαχίντ,

τον μόνο που θα μου δώσει ησυχία.

Αρκεί να βλέπω τις κορφές τους

που γυρεύουν ν’ αρπάξουν λίγο ουρανό.

Αρκεί να ‘ρχεται η Αρίφα 

να μου σιγοτραγουδά.

Αρκεί να ‘ρχεται ο Γκαμάλ

και να μου φέρνει νέα

να ‘ρχονται κι οι φίλοι του

να κάθονται στη σκιά

ν’ ακούω για σένα Παλαιστίνη.

Ας έρχεται κι ένα πουλάκι σαν μένω μοναχός

να μου αλαφροκελαηδά

ότι ακόμα άνεμος παλεύει μ’ άνεμο

και το σφυρί χοροπηδά πάνω στ’ αμόνι.

Θα ξέρω τότε ότι είναι ζωντανός ο σιδεράς

κι οι παραγιοί στα φυσερά.

Θα ξέρω τότε ότι η άμμος στις σκάλες

μιάς πολυκατοικίας στη Γιάφφα

με περιμένει να ξαναγυρίσω.

Και στη Γάζα μετά τη βροχή

θα με χαιρετήσουν οι χαρταετοί.

Παλαιστίνη, θα μπορέσει η πατρίδα μου

να γίνει σαν και σένα αγαπημένη? 

Ας είναι τότε να πεθάνω

στην πατρώα γη!

                                                   Β.Η

Απόβροχο

Βγήκα στον κήπο με τ’ απόβροχο

και είδα τα κίτρινα λουλουδάκια

που ξεπετάγονταν μέσα απ’ τη νοτισμένη γη.

Πόσο καιρό μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος

χωρίς αγάπη? σκέφτηκα.

Μα σαν είδα το γεράνι ολόφωτο

να γέρνει μ’ ευγνωμοσύνη στο δώρο τ’ ουρανού

μέσα σ’ έναν κήπο που

εγώ τον είχα παρατήσει

τότε έκλαψα.

                                              Β.Η

Υπό Ισραηλινή Κατοχή

Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε ύστερα από μια δίμηνη διαμονή μου στη Ραμάλα το 2007. Έκτοτε δεν έχω ξαναεπισκεφτεί την περιοχή ούτε ξέρω τι απόγιναν οι άνθρωποι που γνώρισα εκεί. Όμως τα νέα που φτάνουν κάθε τόσο από την Παλαιστίνη λένε πώς όλα συνεχίζονται και μάλιστα με αμείωτο ρυθμό. Δημοσιεύω λοιπόν κάποιες σημειώσεις που κράτησα τότε, σαν μικρό προσωπικό αφιέρωμα στο θάρρος και τη σεμνή περηφάνεια με την οποία διάλεξαν να αντιμετωπίζουν τη μοίρα τους εκείνοι οι άνθρωποι που όχι μόνο δεν ξεχνώ αλλά στέκουν δίπλα μου σαν κάποιοι παραστάτες.

    Αρέσει στην Ιστορία να παίζει. Τη στιγμή που ρίχνει ένα τείχος στην Ανατολική Ευρώπη ορθώνει ένα άλλο στη Μέση Ανατολή. Τη μιά στιγμή δίνει τέλος στο απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής και την επομένη υφαίνει ένα άλλο στα εδάφη της Παλαιάς Ιστορικής Παλαιστίνης.

    Το Ισραήλ απέσυρε πρόσφατα τους 8.000 εποίκους του από τη Γάζα αλλά συνεχίζει με γοργό ρυθμό τον εποικισμό της Δυτικής Όχθης.

     Οι έποικοι στη Δυτική Όχθη ανέρχονται ήδη σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες αλλάζοντας τα δεδομένα στην περιοχή. Πολλοί απ’ αυτούς δεν είναι καν γεννημένοι στο Ισραήλ. Μετανάστες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ανατολική Ευρώπη ή τις ορφανεμένες Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ, οι περισσότεροι δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, φερμένοι με πλούσιες υποσχέσεις, εξυπηρετούν τα σχέδια μιας εβραϊκής επέκτασης. Μερικοί απ’ αυτούς δεν είναι καν Εβραίοι, απλά δήλωσαν Εβραίοι σε κάποιο ντόπιο ραββίνο και έγιναν αμέσως δεκτοί στο Ισραήλ.

    Κάποιοι άλλοι, θρησκευόμενοι, με την Βίβλο στο χέρι, «ανακαλύπτουν» συνεχώς ιερούς τόπους στη Δυτική Όχθη, διακηρύσσουν την «πνευματική τους σχέση μ’ αυτήν τη γη» και στήνουν «αυθόρμητα» έναν οικισμό. Αμέσως το εβραϊκό κράτος φτιάχνει έναν δρόμο που συνδέει τον νέο οικισμό με τους υπόλοιπους και όλους μαζί με το Ισραήλ. Έτσι, ένα δίκτυο εποικισμών και δρόμων συνεχώς πυκνώνει, καταπατώντας παλαιστινιακά εδάφη, τα οποία απαλλοτριώνονται βίαια με τη βοήθεια δακρυγόνων και εκσκαφέων.

    Όλοι αυτοί οι εποικισμοί, που διαρκώς εξαπλώνονται, κάνουν τον χάρτη της Δυτικής Όχθης να μοιάζει με ένα κομμάτι γραβιέρα όλο τρύπες. Προστατεύονται από μόνιμα σταθμευμένες στρατιωτικές μονάδες οι οποίες, μέσα  από τους φρεσκοστρωμένους δρόμους, φτάνουν γρήγορα παντού. Ολόκληρη η Δυτική Όχθη κλείνεται μέσα σε ένα τείχος που διαρκώς συμπληρώνεται. Το τείχος είναι φτιαγμένο από μπλόκα τσιμέντου, ενισχυμένο με συρματοπλέγματα, πύργους ελέγχου, ηλεκτρονικά μάτια και φαρδείς δρόμους κατά μήκος του, συνεχώς περιπολούμενους από θωρακισμένα οχήματα. Το τείχος διασχίζει κατοικημένες περιοχές, αγρούς, περνάει έξω από χωριά, τρέχει εκατοντάδες χιλιόμετρα, καμμιά φορά αφήνει έναν αγρότη από τη μιά μεριά και το χωράφι του από την άλλη.

    Οι Παλαιστίνιοι γράφουν συνθήματα πάνω του αφού δεν μπορούν να το γκρεμίσουν.

    Τις Παρασκευές, μετά την προσευχή, ξεκινάνε από τα τζαμιά και διαδηλώνουν μέχρι το τείχος. Μερικές φορές τέτοιες διαδηλώσεις έχουν αιματηρή κατάληξη.

    Προς τα ανατολικά και την κοίτη του Ιορδάνη, η περιοχή έχει τεθεί υπό ισραηλινό έλεγχο αποκόπτοντας τη Δ. Όχθη από το ποτάμι και την Ιορδανία. Επομένως οι Παλαιστίνιοι της Δ. Όχθης έχουν για καλά μαντρωθεί μέσα στο Ισραήλ.

    Στο εσωτερικό της, αυτή η Δ. Όχθη, που δεν είναι πιά όχθη, δεν είναι πλέον ούτε ενιαία. Έχει χωρισθεί σε κλειστές περιοχές-καντόνια που δύσκολα επικοινωνούν μεταξύ τους. Ισραηλινά μπλόκα ελέγχουν το πέρασμα από τη μία περιοχή στην άλλη. Όλες οι παλιές μέθοδοι κυριαρχίας: επέκταση, αύξηση, αποκλεισμός, κατόπτευση, έλεγχος, καταστολή, είναι παρούσες συνεπικουρούμενες από την πιο σύγχρονη τεχνολογία.

    Ένας νεαρός Παλαιστίνιος που ταξιδεύει από τη Τζενίν, στα βόρεια, με προορισμό την Ιερουσαλήμ, στο κέντρο, θα περάσει ένα μπλόκο για να μπει στη περιοχή της Ναμπλούς, άλλο ένα συνεχίζοντας προς τη Ραμάλα και ένα τρίτο, έξω από την Ιερουσαλήμ. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, το λεωφορείο θα σταματήσει αρκετές φορές για να ξαναγίνει έλεγχος. Μερικές φορές έποικοι οργισμένοι προσπερνούν κραυγάζοντας και σείοντας γροθιές.

    Όταν φτάνει στο check-point πρέπει να κατέβει, να περιμένει στην ουρά, να περπατήσει μέχρι την άλλη μεριά και να επιβιβαστεί σε άλλο λεωφορείο. Όταν το check-point κλείνει για άγνωστο λόγο και αόριστο χρόνο, μπορεί μια έγκυος γυναίκα, καθ’ οδόν προς το νοσοκομείο, να γεννήσει δίπλα στο δρόμο. Ένας γέρος με κλειστό το ένα μάτι, ύστερα από επίσκεψη στο γιατρό, έρχεται από την άλλη μεριά υποβασταζόμενος από τις κόρες του. Ένας αγρότης διαπληκτίζεται με τους στρατιώτες γιατί δεν τον αφήνουν να περάσει για να πουλήσει τα γεννήματα στην αγορά. Ο νεαρός Παλαιστίνιος μπορεί να εξαναγκαστεί ν’ ανεβάσει το πουκάμισό του και να κατεβάσει τα παντελόνια του για να βεβαιωθούνε οι στρατιώτες ότι δεν είναι βομβιστής. Αυτό είναι διπλά υποτιμητικό για έναν Μουσουλμάνο. Μερικές φορές ο στρατιώτης που τον ελέγχει είναι Ρώσσος μετανάστης. Είναι κατάξανθος και δεν γεννήθηκε καν στην Παλαιστίνη. Δεν έχει, εμφανώς, καμία σχέση με τη Μέση Ανατολή. Αυτό μοιάζει με φάρσα. Αλλά το πρώτο πρόσωπο της κατοχής είναι η ταπείνωση.

    Όταν έχουν συμβεί γεγονότα οι στρατιώτες είναι νευρικοί και οι διαταγές αυστηρές. Οι Παλαιστίνιοι (όσοι δεν μιλούν τη γλώσσα) έχουν μάθει να ξεχωρίζουν τις υποτιμητικές εκφράσεις και τις εβραϊκές βρισιές. Μερικές φορές κάποιος φαντάρος κάνει τα στραβά μάτια. Γεγονός ασήμαντο που όμως βάζει ερωτήματα βαθύτερα από μια κατοχή.

                                                         ………………………

                    

     Η Ιερουσαλήμ αποτελεί την καρδιά του μήλου της Έριδος. Εβραίικοι εποικισμοί περισφίγγουν, όλο και περισσότερο, την Ανατολική Μουσουλμανική Ιερουσαλήμ αποκλείοντάς την απ’ την υπόλοιπη Δ. Όχθη. Οι Εβραίοι ελπίζουν ότι με τον συνεχή εποικισμό θα εξουδετερώσουν το Αραβικό στοιχείο. Παρ’ όλα αυτά ο Ούρι Λιουπολιάνσκι, Δήμαρχος της Ιερουσαλήμ, παραπονιέται ότι σε 15 ή 20 χρόνια (ανάλογα με τις δημογραφικές μελέτες που έχει στα χέρια του) οι Άραβες θα είναι πλειοψηφία εκεί, μιας και γεννάνε πολλά παιδιά, και «η Χαμάς θα πάρει την πόλη χωρίς να ρίξει ούτε έναν πυροβολισμό».

    

    Η Χεβρώνα είναι ένα καλό παράδειγμα τού τι συμβαίνει στη Δ. Όχθη. Η ισραηλινή οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Μπ’ Τσελέμ» καταγγέλλει ότι η πολιτική της Κυβέρνησης έχει εξαναγκάσει χιλιάδες Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις δουλειές τους και έχει μετατρέψει τη Χεβρώνα σε πόλη- φάντασμα. Η εγκατάλειψη της πόλης είναι αποτέλεσμα της πολιτικής του διαχωρισμού που εφαρμόζει το Ισραήλ. Μια δέσμη καταπιεστικών μέτρων με στόχο τους Παλαιστίνιους που ζουν στο κέντρο της πόλης είναι μέρος του σχεδίου του Ισραηλινού κράτους για να προστατέψει τους Εβραίους εποίκους στη Χεβρώνα. Οι έποικοι θα προστατευτούν διαχωριζόμενοι, με φυσικό και νομικό τρόπο, από τους Παλαιστινίους. Η Χεβρώνα χωρίστηκε de facto το 1977 όταν δημιουργήθηκε η ζώνη Η1 κάτω από παλαιστινιακό έλεγχο και η ζώνη Η2 κάτω από ισραηλινό. Εκείνη την εποχή ζούσαν περίπου 115.000 Παλαιστίνιοι στη ζώνη Η1 και 35.000 στην Η2. Η Παλιά Πόλη, το εμπορικό κέντρο, η κρεαταγορά και η λαχαναγορά βρίσκονταν στη ζώνη Η2. Υπήρχαν επίσης κάποιοι εβραϊκοί θύλακοι. Ο αριθμός των Εβραίων έφτανε περίπου τα 800 άτομα. Τα πρώτα αυστηρά μέτρα ήρθαν το 1999 όταν ένας Εβραίος φανατικός σκότωσε 29 Μουσουλμάνους στο Σπήλαιο των Πατριαρχών. Πολλά μαγαζιά στην οδό Σουχάδα, τον εμπορικό δρόμο της πόλης έκλεισαν. Επιβλήθηκε αυστηρός διαχωρισμός των τόπων λατρείας και από τότε σε πολλά μέρη της ζώνης Η2 απαγορεύτηκε η κυκλοφορία στους Παλαιστινίους. Μαγαζιά και αγορές έκλεισαν κατόπιν στρατιωτικής διαταγής.

    Το δραματικό σημείο ήρθε με το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάδα τον Σεπτέμβριο του 2002. Τουλάχιστον 1014 σπίτια (το 42% των σπιτιών) και 1829 επιχειρήσεις (το 76,6%) στην Η2 έκλεισαν, οι μισές απ' αυτές κατόπιν στρατιωτικής διαταγής. Κατά την Ιντιφάδα ο στρατός επέβαλλε αυστηρές απαγορεύσεις νυχτερινής κυκλοφορίας. Τα πρώτα 3 χρόνια για 377 μέρες επιβλήθηκε πλήρης απαγόρευση. Αυτές οι απαγορεύσεις έπληξαν την πόλη οικονομικά, χάθηκαν δουλειές, παρουσιάστηκαν ελλείψεις τροφίμων, έπληξαν τον πληθυσμό ψυχολογικά και ζημίωσαν εκπαίδευση και υγεία. Πολλοί Παλαιστίνιοι προτίμησαν να φύγουν από την ζώνη Η2. Πολλές φορές «παράνομα» ο στρατός επέβαλλε αυστηρές απαγορεύσεις κυκλοφορίας. Για 6 χρόνια απαγορεύτηκε στους Παλαιστίνιους να περπατάνε σε τμήματα της οδού Σουχάδα, αν και στρατιωτικές πηγές αρνήθηκαν ότι έχουν εκδόσει τέτοια διαταγή. Ακόμα όμως και μετά από αυτή τη δήλωση οι απαγορεύσεις συνεχίστηκαν. Οι τέσσερεις οικογένειες που παρέμεναν στον άδειο δρόμο απαγορεύτηκε να βγαίνουν από τα σπίτια τους από την κύρια είσοδο και αναγκάστηκαν να σκαρφαλώνουν στη στέγη και να κατεβαίνουν από την άλλη μεριά και να βγαίνουν από τον πίσω δρόμο. Σύμφωνα με την έκθεση, ο στρατός εφάρμοσε πολλά απ' αυτά τα μέτρα ύστερα από πιέσεις των Εβραίων εποίκων της Χεβρώνας.

    Επίσης, «με τα χρόνια εμφανίστηκε το φαινόμενο του συστηματικού διωγμού, μερικές φορές με εξαιρετική βία, απ’ τη μεριά των εποίκων ενάντια στους Παλαιστινίους».

    Έτσι κι αλλιώς οι έποικοι της Χεβρώνας έχουν εξαγγείλει πολλές φορές την πρόθεση τους να επεκτείνουν τον εποικισμό σε άλλους τομείς της πόλης και είναι φανερό ότι αυτή είναι η αιτία της βίας. Ελπίζουν να κάνουν τη ζωή  των Παλαιστινίων στο κέντρο της Χεβρώνας αφόρητη για να τους εξαναγκάσουν να φύγουν.

    Σε απάντηση στην έκθεση της «Μπ' Τσελέμ» οι έποικοι αναφέρονται στην παρουσία των Εβραίων στην περιοχή από την εποχή της Βίβλου: στο βιβλίο της Γένεσης ο Αβραάμ αγοράζει την περιοχή του Σπηλαίου των Πατριαρχών, ότι εκδιώχθηκαν από εκεί από τους Άραβες βίαια το 1929 (όταν σκοτώθηκαν 67 Εβραίοι κάτοικοι) και ότι μετά τον πόλεμο των 6 ημερών το 1967 επέστρεψαν στα ίδια ακριβώς σπίτια που ζούσαν πριν από το 1929. Σχετικά με τον φυλετικό διαχωρισμό υποστηρίζουν ότι είναι αυτοί που δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν στο 97% της πόλης και να επισκεφτούν όλους τους ιερούς τους τόπους. Οι απαγορεύσεις για τους Παλαιστίνιους εφαρμόζονται μόνο στο 3% της πόλης και αυτό για να προστατευτούν οι Εβραίοι της Χεβρώνας από τις τρομοκρατικές επιθέσεις των Παλαιστινίων.

    Από την έκθεση της «Μπ' Τσελέμ» και την απάντηση των εποίκων βγαίνει το συμπέρασμα ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια απλή κατοχή όπου ένας στρατός καταλαμβάνει μια χώρα, καταργεί τις ελευθερίες, καταπιέζει τον πληθυσμό και απομυζά τον τόπο αλλά με έναν αγώνα για τη γη. Πρόκειται για μιά υπόθεση προσάρτησης. Κάθε πόλη, χωριό, κάθε χωράφι, λοφοπλαγιά, βοσκοτόπι, ελαιώνας, ένας δρόμος, ένα σπίτι και ιεροί τόποι αποτελούν αντικείμενο διεκδίκησης. Η Βίβλος, ιεροί τόποι, εθνικές μυθολογίες, παλιά κτηματολόγια, προσωπικές αναμνήσεις, παλιές φωτογραφίες, γίνονται επιχειρήματα της διαμάχης δύο λαών που συμπλέκονται πάνω στην ίδια γη. Ο ένας από θέση ισχύος, ο άλλος σε θέση αδυναμίας. Είναι ο αρχαίος φυλετικός πόλεμος.

    Όσον αφορά την Γάζα, 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι στην πλειοψηφία τους πρόσφυγες απ' όλες τις άκρες της Παλαιστίνης ζουν σε ακραίες συνθήκες φτώχειας, απομόνωσης και υπό το φάσμα περιοδικών εισβολών του Ισραηλινού στρατού.

    Πρόσφυγες απ' όλους τους πολέμους από το '48 και δώθε, εγκλωβισμένοι σε μια στενή λωρίδα γης δίπλα στη θάλασσα, χωρίς πόρους και ελπίδα διαφυγής, ένα τεράστιο στρατόπεδο συγκέντρωσης «ανεπιθύμητων», που έχει φτάσει στο σημείο έκρηξης. Αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο καιρό εδώ, δεν είναι απλά μια πολιτική αντιπαράθεση Χαμάς-Φατάχ, αλλά μια διαρκής βεντέτα, ένας κύκλος αντεκδικήσεων και αίματος ανάμεσα σε οργανώσεις, σέκτες, περιοχές, οικογένειες, όπου το Ισραήλ βέβαια έχει χώσει βαθιά το χέρι του. Έλλειψη προοπτικής και μακρόχρονη κατοχή άρχισαν να φέρνουν το διαλυτικό τους αποτέλεσμα.

    Στα περίπλοκα μαθηματικά της Μ. Ανατολής, η Γάζα είναι ένα νούμερο, ένα ψηφίο που περισσεύει και πολλοί θα ήσαν ευτυχείς αν μπορούσαν να την αποκόψουν από την στεριά και να την σπρώξουν στη θάλασσα.

    Ό,τι επρόκειτο λοιπόν να γίνει Παλαιστινιακό Κράτος στη Δ. Όχθη και στη Γάζα έχει μετατραπεί πια σ' ένα σύνολο καντονίων - νησίδων, χωρίς εδαφική συνέχεια, που διαρκώς εποικίζεται, τεμαχίζεται, επιτηρείται.

    Και η συμφωνία του Όσλο, (δύο λαοί - δύο κράτη δίπλα-δίπλα) αργοσβήνει γιατί ο τόπος είναι πολύ μικρός για να μοιραστεί και αποτελεί μάλλον ένα μωσαϊκό όπου οι εθνικές ψηφίδες ρίχνονται ανάκατα παντού και οι εθνικές βλέψεις διασταυρώνονται συνεχώς. Οι Εβραίοι του Ισραήλ αντικρίζουν με άγχος το μέλλον όταν βάζουν κάτω τα νούμερα και τους δείκτες γεννήσεων των Παλαιστινίων. Το δε εβραϊκό κράτος του Ισραήλ, που θέλει να παραμείνει ένα εβραϊκό κράτος, στην αγωνιώδη προσπάθεια του για ζωτικό χώρο και επέκταση, εποικίζοντας την Δ. Όχθη, καταστρέφει τη λύση των δύο κρατών, υποθηκεύοντας χωρίς να το καταλαβαίνει την μελλοντική «καθαρότητά» του.

    Οι Παλαιστίνιοι, που αρνούνται να γίνουν σκιές στη χώρα τους, δηλαδή «κάποιοι» Άραβες πολίτες του Ισραήλ 2^ης και 3^ης κατηγορίας, αλλά επιμένουν να διατηρούν ταυτότητα και αίτημα σαν λαός, αφού τους αφαιρείται καθημερινά η δυνατότητα συμβιβασμού σε κάποιο, έστω και κολοβό, κράτος στη Δ. Όχθη και στη Γάζα θα διεκδικήσουν αργά ή γρήγορα ολόκληρη την Παλαιστίνη. Δηλαδή τη δυνατότητα επιστροφής στα σπίτια τους στη Γιάφφα, στη Χάϊφα και στην περιοχή του Καρμιέλ στα βόρεια. Από εκεί που έφυγαν το '67 και το '48. Αν οι Εβραίοι, ύστερα από 2000 χρόνια, μπορούν να επιστρέψουν στη Χεβρώνα και στην Ναμπλούς γιατί όχι και αυτοί? Από ‘κει που έφυγαν το ’67 και το ’48! Η Ιστορία αρέσκεται στο παίζειν.

    Όταν ο Έντουαρντ Σαΐντ, παλαιστίνιος καθηγητής στο Columbia, πρότεινε σαν λύση, μια χώρα για όλους, ένα κράτος δημοκρατικό, πολυεθνικό, πολυθρησκευτικό, πολυπολιτισμικό, με δύο γλώσσες, οι περισσότεροι τη θεώρησαν σαν ένα ανεδαφικό όραμα. Τώρα κάποιοι αρχίζουν να το ξανασκέφτονται. Βέβαια, προσπαθώντας να φτιάξεις μια Ελβετία ή ένα Βέλγιο στη Μ. Ανατολή το πιθανότερο είναι να καταλήξεις με μια Ν. Αφρική (αυτό δηλαδή που ονειρεύονται ή επιδιώκουν οι ιθύνοντες του Ισραήλ και η Δύση). Και είναι επίσης αλήθεια ότι ένας Γκάντι δεν θα μπορούσε να γεννηθεί παρά μόνο στην Ινδία. Και ένας Νέλσον Μαντέλα δεν αναμένεται σε μια περιοχή που σπαράσσεται από φυλετικούς πολέμους εδώ και χιλιετίες και υποφέρει από υπερβολική δόση Ιστορίας. Και το Ισραήλ, όσο έχει την απόλυτη υπεροπλία, και για όσο η Αμερική, παραμένοντας η μόνη υπερδύναμη, έχει τη δυνατότητα αλλά και την θέληση να το υποστηρίζει (με 5 δις δολάρια τον χρόνο και σύγχρονα όπλα), δεν βρίσκει τους λόγους να ανταλλάξει τη… λογική των όπλων με τα όπλα της λογικής, δηλαδή τη λογική των συμβιβασμών. Ούτε διαθέτει μια ηγεσία με ιστορική διορατικότητα και πολιτική βούληση ικανή να το γλιτώσει από την αδιαλλαξία του.

    Όταν, όμως, αύριο ή μεθαύριο εξισορροπηθεί ο συσχετισμός δυνάμεων στη Μ. Ανατολή τότε θα βρεθεί και η θέληση και η «ανθρωπιά» για ισότιμες διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστινίους. Αυτοί απ' τη μεριά τους πρέπει να μην εκφυλιστούν μέσα σε εμφύλιο κι αυτό είναι το ελάχιστο που μπορούν να κάνουν. Ήδη κάνουν το μέγιστο: αντέχουν κι επιδεικνύουν σθένος. Και όσο προχωράει η ηθική φθορά της Ισραηλινής κοινωνίας αναμένουν να πέσει από μέσα ο «Οίκος της Κατοχής».

    Μέχρι τότε η Μ. Ανατολή, κατά τη συνήθεια της, θα βάζει περισσότερες ερωτήσεις απ’ όσες μπορεί να δώσει απαντήσεις.

                                                β΄

      Συλλαλητήριο μετά την προσευχή της Παρασκευής στο χωριό Bil’ein

    Ξεκινήσαμε από την πλατεία του χωριού για τα σύνορα, 2-3 χιλιόμετρα απόσταση, έξω από το χωριό. Ντόπιοι και ξένοι. Βαδίζαμε μέσα στα ελαιόδεντρα. Ο στρατός μας περίμενε σε ένα ύψωμα. Μπορούσα να διακρίνω τα κράνη να γυαλίζουνε στον ήλιο. Όσο πλησιάζαμε άρχισαν απ’ τα μεγάφωνα να μας διατάζουνε στα εβραϊκά να μείνουμε μακριά. Η φωνή έφτανε σε μας καθαρά και μετά χανότανε ανάλογα με τον αέρα. Είχε ένα ξερό τόνο που έκρυβε καλά τον φόβο για αυτό που θα ήτανε σε λίγο αναγκασμένοι να κάνουνε. Που έκρυβε δηλαδή καλά τον προαιώνιο φόβο της σύγκρουσης. Το πλήθος συνέχισε. Τα δακρυγόνα άρχισαν να σκάνε μπροστά μας και πίσω μας. Έχω πείραν δακρυγόνων μέσα στις πόλεις αλλά ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα έτρεχα μαζί με τους άλλους, σκασμένος μέσα στους ελαιώνες για ν’ αναπνεύσω. Γυρίσαμε πίσω εξουθενωμένοι και μαζευτήκαμε γύρω από τις βρύσες. Οι ξένοι ήμασταν Ευρωπαίοι, Καναδοί, εγώ και μερικοί Εβραίοι. Οι Εβραίοι, νεαρά αγόρια και κορίτσια, συνοδεύονταν από Παλαιστίνιους «συντρόφους» για τη δικιά τους ασφάλεια. Ένα μέτρο φρόνησης πιθανώς αχρείαστο γιατί οι διαδηλωτές τους κοίταζαν με συμπάθεια. Ήτανε εκπρόσωποι μιας ελαχιστοτάτης αλλά πιθανώς όχι «ασήμαντης» μειοψηφίας. Η θέση τους δεν ήταν ευχάριστη ούτε από την άλλη πλευρά των συνόρων. Όλο και πιο πολύ είχαν αρχίσει να θεωρούνται «μίασμα».

    Αυτό το τελετουργικό συνεχίζεται σταθερά κάθε Παρασκευή για χρόνια.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

                                               γ'                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Κάθε   μέρα   εμφανίζονται   στις  Παλαιστινιακές   εφημερίδες   μικρές ειδήσεις όπως η παρακάτω: «Χθες τα ξημερώματα, Ισραηλινές δυνάμεις συνέλαβαν έναν πολίτη στο στρατόπεδο προσφύγων της Μπαλάτα στην πόλη Ναμπλούς της Δ. Όχθης. Μεγάλη ισραηλινή δύναμη από 15 στρατιωτικά οχήματα εισέβαλε στην πόλη υπό την κάλυψη συνεχούς πυρός. Ένας πολίτης συνελήφθη αφού εισέβαλαν στο σπίτι του και διεξήγαγαν έρευνα. Απήχθη προς άγνωστη κατεύθυνση».

Ή: «Οι ισραηλινές δυνάμεις συνέλαβαν μια γυναίκα στην πόλη Ντούρα νότια της Χεβρώνας. Οι ισραηλινές δυνάμεις μπήκαν στην πόλη χθες την αυγή, εισέβαλλαν στο σπίτι της και την απήγαγαν προς άγνωστη κατεύθυνση».

 Ή: «Η Παλαιστινιακή αστυνομία και αυτόπτες μάρτυρες ανάφεραν ότι μια ομάδα από 6 ισραηλινούς μυστικούς κύκλωσε κτίριο στο Αλ Χαντέρ δυτικά της Βηθλεέμ νωρίς τις πρωινές ώρες χθες. Οι ειδικές δυνάμεις διεξήγαγαν έρευνες σε μια σειρά από σπίτια. Άλλη ισραηλινή δύναμη, που έφτασε αργότερα, κάλυψε την επιχείρηση και κύκλωσαν αριθμό κατοίκων σε παρακείμενο οικόπεδο. Ισραηλινοί στρατιώτες συνέλαβαν ύποπτο, ο οποίος με δεμένα μάτια και χειροπέδες απήχθη προς άγνωστη κατεύθυνση, αφού προηγουμένως χτυπήθηκε από τους στρατιώτες.

    Όταν γίνεται κάτι τέτοιο, συνήθως γίνεται ως εξής: 5-6 πράκτορες με πολιτικά, επιβαίνοντας σε αυτοκίνητα με παλαιστινιακά νούμερα, μπαίνουν στην πόλη και κυκλώνουν το σπίτι όπου, σύμφωνα τις πληροφορίες, μένει ο ύποπτος. Όταν ο στρατός έχει πληροφορίες ότι ο «στόχος» βρίσκεται σ' ένα καφενείο, νωρίτερα το βράδυ, θα μπουν στο καφενείο και θα απαγάγουν ή θα σκοτώσουν τον ύποπτο. Προτού υπάρξει αντίδραση, μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, που είναι πάντα σταθμευμένη 5 λεπτά έξω από κάθε Παλαιστινιακή πόλη, καταφθάνει με θωρακισμένα οχήματα και πολλές φορές με τη συνοδεία ελικοπτέρου και βοηθάει τους δικούς της να αποτραβηχτούν.

    Σύμφωνα με τα λόγια Παλαιστινίων αστυνομικών σε περίπτωση τέτοιας επέμβασης οι διαταγές που έχουν είναι να αποσύρονται μέσα στα αστυνομικά Τμήματα και τους στρατώνες τους. Έχουν οδηγίες να απαντούν μόνο αν δεχτούν οι ίδιοι πυρά.

    Επομένως, δεν είναι παράξενο ότι σ’ όλες τις Παλαιστινιακές πόλεις, (πολύβουες και μέσα στα παζάρια κατά την διάρκεια της μέρας) αδειάζουν οι δρόμοι μόλις πέσει το σκοτάδι.

                                                δ΄

    Ένα βράδυ στη Ραμάλα, ένας νεαρός Παλαιστίνιος φίλος (ένα παιδί όχι παραπάνω από 25 χρονών), μέλος της Φατάχ, με συνόδευε ως το ξενοδοχείο γιατί η νύχτα ήταν ανήσυχη. Μια μικρή παρέα είχαμε μια μακρά συζήτηση ως αργά σ ’ένα καφενείο έξω από τη Ραμάλα. Η Αρίφα επέμενε ότι δεν έπρεπε να περπατήσω μόνος. Την είχα καθησυχάσει γελώντας αλλά η Αρίφα επέμενε: “Όχι Βασίλη, φοβάμαι εκείνο το πευκόδασος στα δεξιά, μπαίνοντας στην πόλη!” Το ότι χρησιμοποίησε το όνομά μου, ο τρόπος που- αυτή, μια αραβόφωνη!- χάιδεψε... τη δεύτερη συλλαβή του ονόματός μου, σαν να χάιδευε το κεφάλι ενός αγοριού, και ο τρυφερά επικλητικός τόνος που χρωμάτισε τη φωνή της όταν είπε: «Άκουσε και μένα! Δεν είναι καλό να είσαι μόνος σου εκεί!», είχαν την επίδρασή τους απάνω μου. Ήξερα αρκετά καλά την παρέα των παιδιών και είχα αίσθηση της κεντρικής θέσης που είχε η Αρίφα (από τον προσφυγικό καταυλισμό Μπαλάτα της Ναμπλούς -ένας χρόνος στις ισραηλινές φυλακές), ανάμεσά τους. Κάτι σαν αρχέγονη μορφή, γυναικεία ενωτική φιγούρα όρθια πάνω απ’ την «εστία». 

  Καληνυχτίσαμε κι αρχίσαμε να βαδίζουμε. Μακριά ακούγονταν ριπές αλλά δεν ξέραμε τι συμβαίνει. Ο κόσμος περίμενε καταδρομική επιχείρηση του ισραηλινού στρατού και οι δρόμοι ήταν άδειοι. Δύο μέρες πριν είχε γίνει νυχτερινή εισβολή και μακελειό στη Ναμπλούς.

    Περπατούσαμε και μιλούσαμε αλλά η προσοχή μας ήταν σε κάθε αυτοκίνητο που πλησίαζε, σε κάθε μακρινό θόρυβο μηχανών, σε κάθε μαρσάρισμα, σε κάθε τρίξιμο λαστίχων. Διασχίσαμε το πευκόδασος σιωπηλοί. Ύστερα ξαναπιάσαμε τη συζήτηση που είχαμε προηγουμένως όλοι μαζί στο καφενείο. Σε μια στιγμή είπε: έλα να κάνουμε μια παράκαμψη εδώ δεξιά, θέλω να σού δείξω κάτι. Ύστερα από λίγο βρεθήκαμε σ' ένα ύψωμα απ' όπου μπορούσαμε να δούμε την πόλη να τελειώνει προς τα δυτικά. Μετά σκοτάδια και πέρα στον ορίζοντα, μακρινά φώτα.

   - Εκεί κάτω είναι η Γιάφφα, τον άκουσα να λέει. Η θάλασσα! Εκεί γεννήθηκαν οι γονείς μου.                                                                                   Μπορούσαμε να δούμε ένα αεροπλάνο, από τα φώτα των φτερών που αναβοσβήνανε, όπως κατέβαινε χαμηλά πηγαίνοντας να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ. Η νύχτα ήταν ζεστή και καθαρή. Όλα φαίνονταν τόσο κοντά.

    - Σε 200 χρόνια θα φτάσω στη Γιάφφα, είπε ήσυχα. Όχι εγώ, τα παιδιά μου! Τα παιδιά των παιδιών μου! Θα τους μιλήσω για κείνη την πόλη. Θα τους κάνω να την αγαπήσουνε. Μισώ τη Ραμάλα! Είμαι ξένος εδώ. Εκεί είναι η πατρίδα μου. Πριν μερικά χρόνια, το '95, που τα πράγματα ήταν καλύτερα, μπορέσαμε και πήγαμε εκεί οικογενειακώς και είδαμε το πατρογονικό μας σπίτι. Κάποιοι ορθόδοξοι Εβραίοι μαζεύτηκαν γύρω μας και μάς έβαλαν τις φωνές. «Είναι το σπίτι μας», είπαμε. Θύμωσαν πιο πολύ, φώναξαν την αστυνομία και μας έσπρωξαν, στην αρχή  συγκρατημένα και μετά κακήν κακώς.

    Μια χαμηλή αύρα άρχισε να σηκώνεται. Ήρθε σιγανά και μας τύλιξε. Την αισθάνθηκα τη στιγμή ακριβώς που έλεγε: «Νοιώθεις αυτή την αύρα? Την νοιώθεις? Έρχεται από ‘κει κάτω. Από την θάλασσα!» Εγώ μπορούσα να πάω, αυτός όχι!

    Ήμουν ευγνώμων γιατί εκείνη τη στιγμή κατάλαβα κάτι που πρέπει να περιμένεις πολύ καιρό για να το μάθεις. Οι Εβραίοι του Ισραήλ -σαν καλοί Δυτικοί- κάνουν τα σχέδια τους και κοιτούν το ρολόι τους μετρώντας το χρόνο σε λεπτά, ώρες, μέρες, χρόνια, ενώ οι Άραβες δίπλα τους, την ίδια στιγμή, μετρούν το χρόνο σε γενιές και αιώνες.

   

    Ταυτόχρονα ένοιωσα πως κάτι που ήταν σαν ανάμνηση ξεκινούσε από μια πολύ βαθειά περιοχή του εαυτού μου και την επόμενη στιγμή βγήκε στα ανοιχτά. Δίπλα σ’ αυτό το 25χρονο παιδί που δεν είχε καν τα μισά μου χρόνια αλλά έφερε το βάρος μιας παράδοσης ένοιωσα σα μαθητής. Πως μου παραδινόταν μια στάση ζωής. Πολύτιμη και ξεχασμένη.

    Και κανένα αίσθημα μειονεξίας δεν συνόδευε τέτοιο μάθημα, μόνο ευγνωμοσύνη- γιατί  ήταν δώρο.

    Φτάσαμε στο μικρό ξενοδοχείο. Αλ Ουάχ'χντα το όνομά του. Δηλαδή Ενότητα. Κτύπησα το κουδούνι. Μ’ ένα ξερό ήχο άνοιξε η πόρτα. «Πώς θα γυρίσεις πίσω?» ρώτησα. «Μη ανησυχείς, δεν θα έχω πρόβλημα». «Μόλις φτάσεις κάνε μου μια αναπάντητη κλήση. Αλλιώς θα ειδοποιήσω την Αρίφα και τους άλλους». Αποχαιρετιστήκαμε. Ανέβηκα στο δωμάτιο και άναψα το φως. Σε 15 λεπτά χτύπησε δυό φορές το τηλέφωνό μου.

                                                                                                   Β.Η

Υ.Γ.  Δύο εβδομάδες μετά τη δημοσίευση αυτών των παλαιών σημειώσεων οι Αμερικανοί ανακοινώνουν ότι αναγνωρίζουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του ισραηλινού κράτους.

Exclusive 'Two-state Solution Is Over,' Top Palestinian Diplomat Says After Trump's Jerusalem Speech

In exclusive comments to Haaretz, Saeb Erekat, chief Palestinian peace negotiator, said that Trump's decision forces Palestinians to strive for 'historic Palestine, from the river to the sea'

Noa Landau and Jack Khoury Dec 07, 2017 7:55 AM

read more: https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/.premium-1.827369

Αποκλειστικό: «Η Λύση των 2 Κρατών τελείωσε», λέει κορυφαίος Παλαιστίνιος διπλωμάτης ύστερα από τον λόγο του Τραμπ περί Ιερουσαλήμ. Σε αποκλειστικό σχόλιο στη Χααρέτζ, ο Σαέμπ Ερεκάτ, επικεφαλής Παλαιστίνιος διαπραγματευτής για την Ειρήνη, είπε ότι «η απόφαση του Τραμπ αναγκάζει τους Παλαιστίνιους να αγωνιστούν για την Ιστορική Παλαιστίνη, από τον Ιορδάνη ποταμό ως τη Θάλασσα».

Δηλαδή όπως αναφέρω στο κείμενο: να επιστρέψουνε στη Χάιφα και στη Γιάφφα. Γιατί όχι? Μετά το Διάγγελμα Τραμπ έπεσε και η τελευταία μάσκα. Τώρα κι όσοι δεν ήθελαν να δουν, βλέπουν. Η αλαζονεία και αδιαλλαξία του νικητή σπρώχνει τον χαμένο “να πάει” για όλα! Τραμπ-αναγνωρίζει, Νετανιάχου- θριαμβολογεί. Ηγέτες της συμφοράς, σπρώχνουν τους ηττημένους πέρα από τα “επιτρεπτά” όρια! 

Και εμείς, ως ανύπαρκτοι, σιωπούμε και αφήνουμε να καταστραφεί η  μακρόχρονη σχέση μας με τον Αραβικό Κόσμο.

Νύχτα στο ΚΑΤ

    Ελλάδα, Χώρα του Φωτός!

    Ελλάδα Χώρα των Ονείρων!

    Ελλάδα των Κρατητηρίων!

  Τον φέραν νύχτα στο ΚΑΤ

  με κάταγμα στο γόνατο

  Τον βγάλαν από το περιπολικό

  και ζήτησαν φορείο

  δύο μπρατσωμένοι μπάτσοι

  που φόραγαν «μπανάνες»

  για να κρύβουν τα πιστόλια

  Τον παρουσιάσαν στους γιατρούς

  και στις νοσοκόμες και είπαν ότι

  τον πιάσανε στο αεροδρόμιο

  με καμπόσους άλλους με «πλαστά.

  Ο ίδιος είπε ότι ήταν απ’ το Ιράκ και

  πήγαινε στη Σουηδία για μια γυναίκα

  Πλακωθήκαν μεταξύ τους μέσα στο κελί

  είπαν οι μπάτσοι

  Ούτε οι γιατροί ούτε οι νοσοκόμες

  ούτε αυτοί που περιμέναν

  έξω απ’ τα Επείγοντα είπαν λέξη

  Μπας και δηλαδή τον δείρανε οι ίδιοι

  για τη πλάκα τους

  και του σπάσανε το γόνατο

 Έτσι ή αλλιώς στο ΚΑΤ γινόταν της μουρλής

 από παντού ερχόντουσαν αυτοκινητιστικά ατυχήματα

 Ένας γιατρός είχε πέσει πάνω σ’ έναν

 και του ‘κανε μαλάξεις στη καρδιά

 Πως σε λένε? του φώναζε

 Αλί, ψιθύρισε αυτός

 Τον παράτησε και έτρεξε αλλού

 Φώναξε σ’ έναν άλλο

 Πιάσε αυτόν στη γωνία

 Μη τον αφήσεις να κοιμηθεί

 Αλί τον λένε

 Αυτός με το χαλασμένο γόνατο

 δεν μίλησε άλλο

 Έμενε ξαπλωμένος στο φορείο

 με το γόνατο πρόχειρα δεμένο

 και τα χέρια μες τις χειροπέδες

 Οι μπάτσοι όρθιοι από πάνω του

 βλοσυροί κι αδιάφοροι

 Έτσι κι αλλιώς η πόλη από ‘κει μέσα

 εκείνη τη μεσονύκτια ώρα

 έμοιαζε με ζώο που αιμορραγεί μέσα στο σκοτάδι… 

 Και δεν έμοιαζε πως μπορεί ποτέ να ξημερώσει.

 Ελλάδα Χώρα του Φωτός

 που περνάς από τη μια κόλαση

 στην άλλη

 Χώρα των Ονείρων

 Δράκε

 που σκότωσες το γιό σου

 αυτόν που έκανες με τη δεκαετία του ‘60

 Χτύπημα γερό

 χτύπημα ζυγισμένο

 μέσα απ’ την καρότσα

 ανάμεσα σε πλήθος χωροφυλάκων

 μες τα φώτα

 Ξέρεις για ποιόν σου λέω ντε!

 Για την οδό Σπανδωνή σού μιλάω

 και το τρίκυκλο…

 Κι είναι πάντα νύχτα

 Ελλάδα, Ελλαδίτσα μου

 έχεις ταλέντο στο σκυλολόι!

 Μύκονο και Σαντορίνη…

 δε λες πουτάνα τίποτα (αθωώθηκες)

 για τη Μακρόνησο με τα εμβατήρια

 

  Για τη Μακρόνησο με τα τραγούδια και τις

  αιμοπτύσεις

  Ελλάδα Χώρα των Ονείρων!

  Δε λες τίποτα για τις αδελφές τους Χρυσαυγίτες

  τους χαπακωμένους

  Είπα εγώ ότι είναι κακό που βαράνε Πακιστανούς?

  Καλά κάνουνε και τους βαράνε

  τους βρωμιάρηδες…

  Όχι όμως εδώ!

  Να πάνε στο Πακιστάν να τους βαρέσουνε!

  Ελλάδα φασιστομάνα…

  Μητριά του Σεχζάτ Λουκμάν

  Ήσουνα ό,τι πλησιέστερο υπάρχει στον Παράδεισο

  όταν ήμουνα παιδί…

  Ελλάδα μου!

  Μείον τους Συνταγματάρχες

  που ερχόντουσαν…

  και τον Εμφύλιο

  μέσα στην ντουλάπα

  Αλλά στην Αμυγδαλέζα... έμαθα

  φοράτε άσπρα χειρουργικά γάντια

  μαζί με τ’ αλεξίσφαιρα γιλέκα

  τις μπλε στολές και τ’ άρβυλα

  κι είναι όλα καθαρά και όμορφα

  Ελλαδάρα μου!

  Κι έδωσες ξεφτιλισμένη

  τ’ όνομα του γιού σου

  σ’ ένα δρόμο στο Κερατσίνι

  Και πήραν τηλέφωνο το φονιά

  να ‘ρθεί

  ξέρεις για τι σου μιλάω ντε,

  για το φονικό

  έξω από την καφετέρια

  στη Γρηγορίου Λαμπράκη

  στο Κερατσίνι…

  Το ξέκαναν το παιδί τον ράπερ

  Και δεν έχει άλλο πιά να τον χαρεί η μάνα του

  ούτε η  κοπελιά του

  τέρμα, ως εδώ ήταν το ταλέντο του…

  χα χα χα!

  μες τα ίδια φώτα

  Ελλάδα χώρα των Ονείρων

  των στρατοπέδων

  των κρατητηρίων

  και της παγανιάς

  κι είναι πάντα νύχτα

  μέσα στη λιακάδα.

    

                                                                       Β.Η

...Σαν σας ξαναβρώ

                                 

    Ευχαριστώ όλους εσάς που με ευχηθήκατε «ηλεκτρονικά». Κάθε τόσο το κινητό «έτριζε» και, «παφ!» έσκαγε μια ευχή! Πάλι καλά, κάπου είμαι σημειωμένος μες την ανθρώπινη γεωγραφία σας! Κάποιοι, οι πιο κοντινοί, με πήρανε τηλέφωνο και ευχήθηκαν με τη φωνή τους. Δεν μπορώ όμως να μη νοσταλγήσω την εποχή με τα κεράσματα και τις γιορτές μέχρι λίγα χρόνια πριν. Τη χαρά να είσαι ανάμεσα στους παλιούς φίλους, τις παλιές φίλες-σχεδόν αδελφές κι ανάμεσα στις γκόμενες. Τους χορούς, τις αγκαλιές, τα ξεσπάσματα της ευωχίας…

    Σήμερα 28^η Οκτωβρίου, μετά από πολλά χρόνια, δεν θα πάω στην παρέλαση. Ντρέπομαι. Ποιό «Όχι» να γιορτάσω? Σε ποιό μνημόσυνο να συμμετάσχω? Στενεύει η ανθρώπινη βάση μας. Οι παλιοί φίλοι στα 4 σημεία. Τα κεφάλια κρύβονται στην άμμο τούτη την εποχή της «ανθρωπιστικής ήττας»! Αλλά το ξέρουμε: για να ζήσουμε χρειάζεται πλέον μια επανάσταση. Μην τρομάζετε από τη λέξη. Πηγαίνετε στο ρήμα. Επί-ανά- ίστημι, λέει το ρήμα. Ξανασηκώνομαι, στήνομαι στα πόδια μου, λέει το άτιμο το ρήμα.

    

    Αλλά θα 'ρθει καιρός που θα σταθούμε, όλοι οι παλιοί φίλοι, όλοι οι νέοι σύντροφοι, σύννοες, αμίλητοι, ορθοί, αντιθωρώντας στα μάτια τούς προγόνους μες την 28^η και μες την 25^η, και με ακράτητο ενθουσιασμό μέσα στις καινούργιες γιορτές. Θα ‘ρθεί καιρός..!

                                                                                                                        Β.Η

Φωνές από την εξορία

        Δεν υπάρχει λοιπόν ποίηση, δεν υπάρχει πιά λογοτεχνία… στις μέρες μας δύσκολο να βρεθεί καλή ζωγραφική. Το μόνο θέατρο που ήξερα ήταν αυτή η κακοπαιγμένη παράσταση των δρόμων. Των δρόμων και των προθαλάμων. Αυτή η άθλια φάρσα που λέγεται καθημερινή ζωή. Αυτή η συνομωσία σιωπής που ποζάρει στη θέση της πολιτικής. Είπαμε: Αν θέλει κανείς σήμερα να κάνει τέχνη πρέπει να πάρει τα όπλα. Να είναι η πράξη πρωτόγονη…αλλά η πρόβλεψη στρατηγική. Η μόνη καλλιτεχνική πρωτοπορία που μπορεί πλέον να υπάρξει είναι μια οργάνωση που θα έχει ένα στρατό. Όσοι θέλουν να είναι καλλιτέχνες πρέπει να γίνουν αντάρτες!

  Αν κανένας είχε τη ματιά… αρκεί να έχει τη ματιά… θα ένοιωθε πως κάλλιστα οι λέξεις μπορούν να αντικατασταθούν από σφαίρες. Κι αυτές μπήγονται, καρφώνονται, το ίδιο καλά  με τις λέξεις. Εννοώ βέβαια εκείνες τις λέξεις που βρίσκουνε τον στόχο. Και πως το περίστροφο είναι επίσης το ύστατο καλλιτεχνικό εργαλείο. Δεν εννοώ, προς θεού, πως δεν χρειάζονται πιά οι λέξεις. Αλλά κάπως πρέπει κι αυτές να υποστηριχθούν. Και μάλιστα σε τέτοιες εποχές. Μάλιστα παρακαλώ! Πάντα μπορούσε κάποιος να κάνει ποίηση με το όπλο αλλά αμφιβάλλω αν σήμερα μπορεί χωρίς αυτό!

   

    Αλλά τι εννοώ στρατό? Τι σόι στρατός θα ‘ναι αυτός? Παραφράζοντας έναν Γάλλο μυστικιστή λέω: «Για τον Ναπολέοντα ένας προδότης φέρνει την ήττα. Για τον Λεωνίδα ένας προδότης οδηγεί στη νίκη». Ξέρει ο Σπαρτιάτης ότι πίσω αρχίζει η λιποψυχιά. Και επείγεται να θέσει τον πήχη ψηλά.
    Α, βέβαια, μέσω της θυσίας φτάνει κανείς εκεί. Σ’ εκείνο το σημείο της μη επιστροφής. Σ’ εκείνο, δηλαδή, το σημείο όπου κανείς δεν μπορεί να κάνει πίσω. Εμ, πώς? Δεν ήταν κανένας νταής εκείνος που ήρθε από την άλλη όχθη του Αχέροντα και στάθηκε στη στενωπό για να φέρει μια δουλειά σε πέρας. Και το βασιλικό αξίωμα αδιάφορο τού ήτανε κι αυτό. Μάλλον Μύστης ήτανε και γνώριζε σε βάθος τα ανθρώπινα. Όχι λοιπόν νίκη και κουραφέξαλα… τι να την κάνεις την νίκη? Άπιαστη και άπιστη είναι, σού ξεφεύγει μέσα από τα δάκτυλα με κάθε ιδιοτροπία των καιρών. Ενδιαφέρει μόνο τους εμπόρους… Και τους μπακαλόγατους που εκείνοι οι εμπόροι στέλνουν για να εισπράξουν το λογαριασμό. Ενώ εγώ μιλώ για μια ανταρσία ενάντια στον θάνατο. Έτσι είναι… το αίμα νικάει το σπαθί! Αλλά για κάτι τέτοιο, τόσο τρομερό και υπέροχο, χρειάζονται άντρες! Πραγματικοί άντρες! Που θα έχουν εκπαιδευτεί μες τη σιωπή. Που θα έχουν εκπαιδευτεί κάτω από ένα τρυφερό και αβάσταχτο ουρανό! Και που θα έχουν μάθει να αντέχουν τούτη τη σιωπή…

…και χρειάζονται γυναίκες! Γυναίκες που να γνωρίζουν την καρτερία. Και να διατηρούν τη φωτιά αναμμένη μέσα στην εστία. Και να μεταφέρουν τη θράκα ζεστή, άσβεστη, όπου χρειαστεί. Και να εμψυχώνουν την κρίσιμη στιγμή… και να χάνονται μαζί με τους άντρες τους παίρνοντας το όπλο.

   

    Συγχωρέστε με, δεν μιλώ όπως έχετε συνηθίσει να ακούτε! Μιλώ για έναν τρομερό αιώνα. Ο πόλεμος έχει κηρυχτεί από καιρό… δεν βλέπω να έχουμε κάτι άλλο να κάνουμε από το να σκύψουμε και να μαζέψουμε το σιδερένιο γάντι.

    Μη διστάσετε, λέω. Μη δειλιάσετε! Κοιτάξτε προσεκτικά και μη σας καταβάλει η φρίκη όταν δείτε ότι αυτό το άδειο γάντι που πετάχτηκε από αόρατο χέρι μες τη σκόνη, μπρος στα πόδια σας, είναι το ίδιο σας το τομάρι.

    Μα, θα πούνε κάποιοι ότι θέλω να βάλω τον λαό, δηλαδή τους φιλήσυχους ανθρώπους, σε περιπέτεια. Λες και δεν μπήκανε ήδη σε περιπέτεια δίχως να  το ‘χουνε καταλάβει! Θα πούνε ότι μιλώ για πόλεμο, για εμφύλιο αλληλοσπαραγμό, κι ότι δεν λογαριάζω τις φρίκες του πολέμου. Ωραία λοιπόν! Θα λογαριάσω μπροστά σας και τις φρίκες της ειρήνης. Και ζυγίστε! Και πέστε μου μετά, τι είναι προτιμότερο: ο σωστός ακριβοδίκαιος πόλεμος ή μια κακή ειρήνη?

    Μα ποιοι είν’ αυτοί?  Αυτοί που λέτε πως μας έχουνε προγράψει… ρωτάει ο φιλήσυχος πολίτης της σάπιας Δημοκρατίας μας. Και στριφογυρίζει νευρικά και η φωνή του είναι όλο ανησυχία. Γιατί βολεμένος μες την ανημπόρια του σκιάζεται πως «ήρθε η ώρα». Και δηλώνει πως αυτός είναι ένας μετριοπαθής. Αλλά εγώ σας λέω πως όλοι οι βολεμένοι είναι μετριοπαθείς. Κι επίσης πως χωρίς αίμα δεν έγινε τίποτα ποτέ. Αυτό είναι το σύνορο κι αυτό είναι το θεμέλιο. Γιατί άραγε λένε πως, όπου ντουφέκι δε λαλεί αργεί να ξημερώσει?

   

 Μυστήριο πλάσμα είναι το ανθρώπινο όν! Δηλώνει πίστη στην ειρήνη, καμώνεται το ειρηνόφιλο, και με κάθε του πράξη κλείνει το μάτι στο μακελειό να πλησιάσει. Μα την πίστη μου, πρόκειται για καννιβαλικό ον! Και δεν είναι μόνο η βία και η απληστία των δυνατών αλλά είναι και η αδυναμία των θυμάτων που εξαγριώνει τους θύτες! Και ποιος αφαίρεσε από τον άνθρωπο των καιρών μας τις δυνάμεις του και τον έκανε να κρέμονται τα χέρια του παραλυμένα και να σηκώνει τα φρύδια όλο απορία? Α, θα σας απαντήσω ευθύς: η ευμάρεια! Ή μάλλον ο μύθος της μαζικής ευμάρειας! Δηλαδή το δίχως όρους κυνήγι της ευμάρειας που έγινε ξαφνικά για όλους προσιτή. Γιατί δεν είναι από μόνη της κακή μια σχετική ευμάρεια αλλά αυτό που έγινε για δυό γενιές μάλλον με βουλιμία μοιάζει. Και η ασφάλεια! Η ασφάλεια πάση θυσία! Και θυσίασαν οι δύστυχοι την ελευθερία τους για αυτήν. Λες και είναι ποτέ κανείς ασφαλισμένος! Να τώρα που χάνουν και την ελευθερία τους μαζί με την καλοπέρασή τους. Άσε που τους μέλλεται να ζουν μες τον φόβο. Κι έτσι φτάσαμε στο σημείο όπου… μια απίστευτη ευκολία έκανε τα πράγματα δύσκολα. Τι λέω? …απελπιστικά! Θα ‘πρεπε να το γνωρίζουν αυτό εκείνοι που όρισαν τους εαυτούς τους για πνευματικούς ηγήτορες των κοπαδιών και κοινωνικούς αμύντορες, πως δηλαδή ο άνθρωπος ρέπει προς τον ύπνο. Αλλά τού λόγου τους θριαμβευτικά εξήγγειλαν την αυγή μιας νέας εποχής. Να τώρα, φάτε νέα εποχή!

    Και πού καταλήξαμε λοιπόν? Είναι κοινωνία ελευθέρων ανθρώπων τούτη ‘δω? Ή κοινωνία κυρίων και δούλων, όπου οι μεν είναι γεμάτοι φθόνο και οι δε γεμάτοι περιφρόνηση? Και καλά με τους αφέντες του κόσμου, αυτούς θα τους πολεμήσουμε μέχρι την κόλαση… Τι γίνεται όμως με τους αποστερημένους? Αυτούς που δικαιολογούν την προσβολή που τους έγινε. Γιατί ο άνθρωπος τείνει να δικαιολογεί κάθε προσβολή στην οποία δεν στάθηκε ικανός να απαντήσει. Και ποια προσβολή μπορεί να είναι μεγαλύτερη, βαθύτερη, από το να στερείς σε κάποιον την δυνατότητα να συμμετέχει στις αποφάσεις που τον αφορούν! Να τον έχεις παρατημένο στην αυλή ενώ εσύ παρακάθεσαι στο επίσημο Δείπνο των Αποφάσεων. Και να του μπουκώνεις το στόμα με αποφάγια. Και μαντεύετε θαρρώ πώς αλλοιώς λέγονται αυτά τα αποφάγια. Δικαιώματα λέγονται, λυπάμαι! Αμ, δικαιώματα έχουν μόνο οι υπηρέτες, οι αφεντάδες έχουν υποχρεώσεις. Να κάτι πασίγνωστο που δεν λέγεται ποτέ! Και τί υποχρέωση έχουν αυτοί? Μόνο κάπου- κάπου να ψηφίζουν. Κολοκύθια στο πάτερο! Και θρέφονται μαζικά, ψυχαγωγούνται οργανωμένα, προστατεύονται αδιαλείπτως, αστυνομεύονται διαρκώς, πάντα για το καλό τους… Α, και τους κολακεύουνε ασυστόλως! Ότι τάχα μου είναι οι αξιοσέβαστοι πολίτες μιας δημοκρατίας. Α χα χου χα! Και στραβοκοιτάζουν με υποψία όλους αυτούς τους κραυγαλέα άθλιους με πατέντα που ζουν κάτω από ορισμένους γεωγραφικούς παράλληλους μη τύχει και μπουκάρουν στο Βασίλειο. Αλλά μέσα στο Βασίλειο η κατάσταση διαρκώς χειροτερεύει. Και από κοντά, με τη νέα φτώχεια που πλακώνει έρχεται και η αστυνόμευση.  Έτσι θα ‘ναι από δω και πέρα: Μαζί με τη φτώχεια θα σε κυκλώνει και η αστυνομία! Κανείς πλέον δεν είναι σίγουρος πού ακριβώς είναι τα σύνορα. Κι αλί και τρισαλί αν βρεθείς έξω απ’ αυτά! Όλη η προσπάθεια τώρα είναι να παραμείνεις εντός κάποιων νοητών ορίων.

    Και η υποκρισία, η υπεκφυγή, το πλάγιο βλέμμα, οι κρυφοί υπολογισμοί αρχίζουν να σε συντροφεύουν. Ξέρω, πράμματα άσχημα είναι αυτά… παλιότερα ήταν κάτι φευγαλέο. Σαν τη μύγα, είναι τώρα, που κάθεται στο πρόσωπό σου και τη διώχνεις, αλλά αυτή ξαναγυρνά, νοιώθεις το περπάτημά της στην αρχή μόνο στην επιδερμίδα μα σιγά σιγά το νοιώθεις να εισχωρεί βαθιά στο πρόσωπό σου μες τα μήλα και τα κόκαλα του κρανίου και να σού αλλάζει τα χαρακτηριστικά. Ώσπου συμφιλιώνεσαι με τη νέα σου μορφή: έτσι είναι τώρα τα πράγματα, λες, οι καιροί έχουν αλλάξει, πρέπει να ‘ναι κανείς προσεκτικός!

   Αλλά, χμ, και πάλι χμ!.. θα μου πείτε. Καταλαβαίνω, έχετε τις αμφιβολίες σας: Για αυτόν τον άνθρωπο του κοπαδιού -θα μού πείτε- αυτόν τον μικροδήμιο, αυτό το απελπισμένο ον, αυτόν τον καταπιεσμένο θύτη θες να κάνεις τόση φασαρία? Ξέρω, ξέρω, αγαπητοί, καταλαβαίνω, απολύτως λογικό! Αλλά είπατε από μόνοι σας τις δυό λέξεις-κλειδιά…

   
    Επιτρέψτε μου λοιπόν να ξεδιπλώσω τον συλλογισμό μου ως εξής: Να μισείς την καταπίεση, να φοβάσαι τους καταπιεσμένους, λέει μια παλιά αρχή και την επικροτώ απολύτως. Καταλαβαίνω την αηδία σας, την αποστροφή σας για τους χαμερπείς, όμως εγώ αποσυνδέω τούτους τους ανθρώπους από την κατάστασή τους. Φόβο ναι… και φόβο νοιώθω, και δέος, για αυτό που είναι ικανοί να κάνουν προκειμένου να διασωθούν αλλά περιφρόνηση κι αηδία όχι! Και υποστηρίζω πως είναι η καταπίεση που ευθύνεται για αυτά τα καμώματα που ταιριάζουν περισσότερο σε δούλους παρά σε ελευθέρους. Διότι εγώ πιστεύω πως ο άνθρωπος γεννήθηκε για να είναι ελεύθερος, τώρα τι έκανε αυτό το όν να περιέλθει σε καθεστώς δουλείας- εθελοδουλείας αν θέλετε, δεν θα διαφωνήσω- αυτό μένει και αξίζει να συζητηθεί. Μόνο να σημειώσω εδώ, πως όταν μια κοινωνία περιέρχεται σε θέση άμυνας το πιθανότερο που μπορεί κανείς να περιμένει απ’ αυτήν είναι η ανθρωποφαγία και οι τελετές της. Σαν εκείνες τις δυστυχισμένες βάρκες, τις βάρκες ναυαγών!

    Όμως τι είναι αυτό που εμποδίζει το ανθρώπινο ον να σταθεί στα πόδια του παρ’ όλα τα απελπισμένα τινάγματά του? Κι εδώ επανέλαβα τη λέξη που είπατε παραπάνω... είναι ακριβώς αυτή η έλλειψη ελπίδας. Αυτή η βαθιά ριζωμένη ανελπισία. Και παρατηρούμε εδώ κι εκεί τέτοια τινάγματα-σ’ αυτό φαντάζομαι δεν διαφωνείτε- που καταλήγουνε διαρκώς σε ένα αξιοσημείωτο μηδέν. Χειρότερο μάλιστα από αυτό που τα γέννησε. Διότι- υποστηρίζω εγώ- είναι ακριβώς κινήματα απελπισμένων.

    Εδώ λοιπόν νομίζω είναι η διαφορά μας αγαπητοί αποκαρδιωμένοι: Εσείς βλέπετε τον άνθρωπο έτσι όπως ακριβώς είναι. Εγώ τον βλέπω σαν αυτό που μπορεί να γίνει, κι αυτό που κάποιες στιγμές ήδη είναι. Εσείς βλέπετε παντού γύρω σας σκοτάδι- κι επιζητείτε ακόμα περισσότερο σκοτάδι- ενώ εγώ είμαι ένας αστρονόμος που μες την κοσμική νύχτα παρατηρώ κάποιες ξαφνικές εκλάμψεις. Με το μάτι κολλημένο στο φακό, αναφωνώ συνεπαρμένος: Νάτο! Πάλι συμβαίνει..! όταν βλέπω ένα μακρινό ασήμαντο άστρο να γίνεται ήλιος και να φωτίζει εκτυφλωτικά το σύμπαν. Για αυτό ζω! Για αυτό ξενυχτώ!

    Και θα σας πω- αν άρχισα κάπως να σας πείθω που δεν το πιστεύω- πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος τώρα προς την ελπίδα παρά δια του παραδείγματος. Ούτε υπήρξε άλλος ποτέ! Αυτή την ελπίδα λοιπόν θέλω να φέρω μες την καρδιά ενός απελπισμένου κόσμου. Από την έλλειψή της βυθίζεται όλο και περισσότερο μες την παρακμή.

    Υπάρχει όμως κάτι ακόμα στο βάθος του μυαλού σας, το νοιώθω σα να το ψηλαφώ. Και ήδη προσπαθείτε να το κοντρολάρετε για να μου το εκτοξεύσετε σαν κατηγορία. Πως όλα αυτά είναι ιδέες. Ονειροφαντασιές! Και πως είναι επικίνδυνες οι ιδέες. Κι ακόμα περισσότερο πως εγώ σας μοιάζω σαν κάποιος που είναι «ερωτευμένος με τις ιδέες του»! Θαυμάσια! Μα τι άλλο λοιπόν είναι ο άνθρωπος από ένα πυκνωμένο νέφος από όνειρα, από μια συμπυκνωμένη ομίχλη ιδεών? Εμένα, όλο και περισσότερο, έτσι μού μοιάζει, μέχρι που όταν απλώνω το χέρι και αγγίζω κάποιον εκπλήσσομαι που έχει και μια υλική υπόσταση, μια απτή στερεότητα! Αναφέρεστε συνέχεια στον «απλό άνθρωπο». Ειλικρινά, πιστεύετε πράγματι ότι υπάρχει κάτι τέτοιο? Ο πρακτικός και λογικός άνθρωπος? Ελάτε λοιπόν εσείς οι πρακτικοί… ή φέρτε εδώ μπροστά αυτόν που θεωρείτε υπόδειγμα πρακτικότητας να τον εξετάσουμε. Με κατάπληξη θα δείτε ότι πρόκειται για ένα απίθανο σύμπλεγμα αντιφάσεων, ένα κόμπο μυστικών, ένα συνονθύλευμα φαντασιώσεων κι ονείρων. Μια ανορθολογική ύπαρξη μετά βίας μασκαρεμένη σε λογικό όν. Ένα δυνητικά επικίνδυνο και απρόβλεπτο όν. Ποια είναι λοιπόν η διαφορά μας? Ε, λοιπόν η διαφορά μας είναι ότι εγώ θέλω να ενθαρρύνω, να εμψυχώσω, αυτό το φοβισμένο πλάσμα, τον άνθρωπο του καιρού μας, λέγοντας του ότι έχει φτερά και να του δείξω το θαυμαστό του φτέρωμα ενώ εσείς θέλετε να το αφήσετε πεταμένο στο έδαφος σα σπασμένο κουκλάκι!  Ίσως εσείς μπορείτε να με κατηγορήσετε για ερωτευμένο, ίσως και για δόκιμο διάβολο, όμως εγώ σας θεωρώ παρακμίες!

    Ας συμπληρώσω, τέλος, τούτα τα παραπάνω, λέγοντας πως από τότε που άρχισε ν’ ακούγεται αυτός ο θανατερός ρόγχος  του πολιτισμού μας, από τη στιγμή που ακούστηκαν οι πρώτες νότες αυτού του φρικιαστικά όμορφου Ρέκβιεμ - γιατί, δεν πιστεύω να διαφωνείτε: όλοι οι πολιτισμοί κάποια στιγμή αρχίζουν να πεθαίνουν- σαν να παραμέρισα λιγουλάκι το έργο μου και νοιώθω όλο και περισσότερο επιστρατευμένος. Καιρός λοιπόν να πάρω τούτη τη διάθεση στα σοβαρά. Αν πρόκειται να υπηρετήσω μια υπόθεση, την υπόθεση της ανθρώπινης ελευθερίας, σωστό είναι να το κάνω ολόπλευρα. Κατ’ αρχάς λοιπόν σημαίνω ένα προσκλητήριο ζώντων και τεθνεώτων.

   
    Πρώτοι δε σ’ αυτό το κάλεσμα, αυτοί που πρωτοεμφανίζονται στη σκηνή του κόσμου και δεν έχει ακόμα κλείσει πίσω τους η πόρτα προς το μυστήριο της ζωής. Καταλαβαίνετε ποιους εννοώ, έχουν αρκετό ουρανό μέσα τους ώστε να αναστατώσουνε τη γη.

 
    Αμέσως μετά, εκείνοι που έζησαν εδώ κάτω σαν ξένοι. Είναι οι καλύτεροι άνθρωποι σ’ αυτή την χώρα και σε κάθε χώρα που γνωρίζω. Εξ’ άλλου δεν έχουν τίποτα να χάσουν.

 
    Μετά, σειρά έχουν κάποιοι τετραπέρατοι, παμπόνηροι γέροι που ζουν ακόμα και κάποιοι υπέροχα νεκροί που οι άρχοντες του κόσμου θα εύχονταν να είχαν ξεχαστεί.

    Ανάμεσά τους σαν να διακρίνω εκείνους τους Μακάριους που απολαμβάνουν το θέαμα που προσφέρεται από τον κόσμο. Και αυτό τους αρκεί κι ούτε νοιάζονται για άλλη απολαβή. Και τους άλλους, εκείνους τους Ευσεβείς που κατασκευάζουν έχοντας την έγνοια μη βλάψουν ούτε κεραία από την Αρχέγονη Τάξη και μόνο ν’ απαντήσουν θέλουν γιατί τους είναι αβάσταχτο να παραμένουν σιωπηλοί. Και τους άλλους που διακινδυνεύουν κάθε φορά που αδικείται η ζωή. Δεν έχω καμμιά αμφιβολία, απευθύνομαι σε αυτοεξόριστους και ερωτευμένους. Καθόλου άσχημα!

    Το έργο που έχουμε μπροστά μας και μας φωνάζει ότι θέλει να επιτελεστεί προκαλεί δέος. Κανένα πρόβλημα! Το έργο είναι το μέτρο του ανθρώπου! Και η φιλοδοξία μας, δεν ντρέπομαι να το πω, περισσή! Θα φτιάξουμε λοιπόν τους Ευσεβείς που ένα τέτοιο έργο απαιτεί. Μάλιστα, ευσεβείς σε ένα κόσμο που ξέμαθε να σέβεται! Ανθρώπους που θα θέσουν στους εαυτούς τους καθήκοντα αδιανόητα για τη μάζα. Κι αυτοί θα περάσουν την ανθρωπότητα μέσα από καμίνι. 

    Εμείς, η τελευταία φρουρά… Πρόκειται να υπερασπισθούμε τα συμφέροντα της Ποίησης πάνω στη γη. Θα αντικαθιστούμε κάθε τόσο την ιδέα με τον μυ για να δώσουμε μυς στην ιδέα.

    Την πυξίδα μας έχουμε ακουμπισμένη απαλά-απαλά πάνω στα λόγια ενός ρήτορα απ’ τις απαρχές: αναζητούμε την αλήθεια χωρίς να χάνουμε το σφρίγος μας και να γινόμαστε μαλθακοί, έλεγε ο ρήτορας... Και δημιουργούμε την ομορφιά που είναι ομορφιά μες την απλότητα. Δεν θα μπορούσε να ειπωθεί καλύτερα. Και παίρνουμε κουράγιο από τα λόγια κάποιου Μυστικού: η Ομορφιά θα σώσει τον κόσμο.

   Συμφωνούμε απόλυτα! Αλλά όχι η άοπλη ομορφιά. Αυτή δεν μπορεί να σώσει μήτε τον εαυτό της! Ούτε θα είμαστε εδώ για πάντα!

                                                                                                                            Β.Η